Pandak normalean animali bakartiak dira. Euren jarduerarik garrantzitsuena eguzkitan jartzea da. Beste denbora gehiena lotan ematen dute. Euren lurraldea markatzeko uzki guruinak, gernua eta atzaparrekin utzitako aztarnekin. Tropikoetako animalia denez hibernatzeko ohitura galdu du.
Kontserbazio egoerak:
Jaiotza tasa txikiak, heriotza tasa handia eta ingurumenaren suntsiketaz gain,desagertzeko arriskuan jartzen dute Panda. Txinako arauak oso zorrotzak dira Panden ehizaren inguruan. Beste animalia batzuentzat jarritako harrapagailuak askotan pandak zauritzen amaitzen dute.
Eskutitz hau, gizakiok natura kutsatzen dugulako idazten dut. Azken bolada honetan, mundua eta natura kontaminatzen gaudelako.
Gizakiok ez dugu pentsatzen mundua kutsatzen gaudela. Pertsonek airea kutsatzen badugu aldi berean animaliei eta landereei ere kutsatzen diegu. Horregaitik hartz pandak ere igertzen du gizakiok ez dugula lurra ondo zaintzen. Beraren habita mozten gaudelako. Hartz panda eta munduko animali guztiak horrela ezin dute bizi.
Bestalde, natura kutsatzen badugu, probalitate handiagoa dugu guk etorkizunean hiltzeko edo gaixotasunak hartzeko. Ura kutsatzen badugu, ura edaterakoan gaixotuko ginetake eta landareak edo barazkiak kutsatzen bagenuke ere gaixotasunak hartuko genituzke.
Hori guztia gutxi balitz, gu kutsatzen dugun guztiarekin ozono kapa apurtzen ari gara. Ozono kapa apurtzerakoan natura, mundu guztia, oxigeno gabe geldituko zen.
Horregaitik, nire ustez gu gutxiago kutsatu behar dugu. Hainbat gauza eginten aurrestu ahal dugu,adibidez, kotxea hainbeste ez erabiltzen, ilerako espraiak gutxiago erabiltzen...
Orain hartz pandaren ipuin bat kontatuko dizuet. Gazteleraz dago baina oso polita da:
Érase una vez, un oso panda que vivía en el bosque muy armónicamente, hasta que un día llegó al lugar un león. Como el oso panda era un pequeño e inofensivo osezno, se asustó mucho y quiso llamar a sus padres, pero no se acordó de que ellos ya habían muerto.
Aquel oso empezó a llorar y a llorar, entonces el león se conmovió y le preguntó cuál era la causa de su llanto.
- Es que mis padres murieron hace mucho tiempo, entonces cuando tú me asustaste yo los quise llamar y no pude hacerlo - le contestó lloriqueando el oso.
- ¡Oh, no te asustes! Yo sólo venía a buscar bambú - dijo el león.
- ¡No vuelvas a hacer una broma tan pesada como esa¡ - le dijo el oso.
- No, claro que no, pero cuéntame cómo fue que murieron tus padres - le preguntó el león.
- Pues ya sabes, los humanos cazan a los animales sin saber lo que están ocasionando - dijo el oso.
- Entonces ¿fue así como murieron tus padres?
- Sí -dijo el oso.
- ¡Oh!, qué lástima, pero te juro que jamás volveré a hacer una broma como esa. Ojalá que los humanos tengan algún sentimiento bueno como lo tuve yo - concluyó el león.
Bal dakizue zer da elika-katea? Bueno bat jakinda edo ez jakinda blog honetan elika- katea explikatzen duen url bat jarriko dizuet. Gaztelaniaz dago baina oso ondo ulertzen da.
Izaki bizidunenartekoharremangarrantzitsuenetarikobat nabarmentzekotanbeharraenergiaindarberritzekojan, eta hainbatjardueraegiteko.Landareakekoiztea, bakoitzak bere janaria.Herbiboroakanimaliak,haragijaleakedo orniboroak izan daitezke.Bakterioeketaongoeklandareenetaanimalien hondakinak murriztu egiten dituzte,murrizketa horri esker hondakina horiekelementuerrazakdira,eta orrela landareek hondar hori berriro erabili dezakete.Honek elikakateitxi egiten du.
Elika- katea 3 multsotan sailkatzen da:
Landareak
Ugaztunak
Deskonposatzaileak.
Hartz pandak ugaztunak dira. Pandak gehienetan banbua jaten dute baina ortaz arren ugaztuna da.
Mexikoko expertuak hartz pandaren erraza ez galtzeko irteera bat aurkitu dute. Badirudi Mexikoko expertuak ez dutela nahi erraza galdu, orduan Txinako beste expertuei eurek zeukaten plana kontatu diete. Plana hurrengo urtean hasiko da eta 2013 bukatuko da. Hori egiteko Mexikoko zoologikoa Chapultepec eta Bejingo zoologikoa aukera honetan animali hau salbatzeko aurkituko dira.
Beste sarrera baten ia esan dizuet hartz pandak bere egun gehiena pasatzen dutela janaria jaten. Hemen hartz panda bat jaten dagoenaren bideo bat erakusten dizuet:
Hartz pandei asko gustatzen zaie jolastea guri bezala. Bere etxeetatik igo, jaitzi, jolastu.... eta beste pila bat gauza egitea gustatzen zaie. Hemen hartz panda baten bideo erakutsiko dizuet, nola jolasten duen:
Pandak normalean animalia bakartiak dira. Euren jarduerarik garrantzitsuena eguzkitan jartzean da. Beste denbora gehiena lotan ematen dute. Euren lurraldea markatzeko uzki guruinak, gernua eta atzaparrekin utzitako aztarnekin. Tropikoetako animalia denez hibernatzeko ohitura galdu du.
Kontserbazio egoera:
Jaiotza tasa txikiak, heriotza tasa handia eta ingurunearen suntsiketaz gain,desagertzeko arriskuan jartzen dute Panda. Txinako arauak oso zorrotzak dira Panden ehizaren inguruan. Beste animalia batzuentzat jarritako harrapagailuak askotan pandak zauritzen amaitzen dute.
Nahiz eta haragijaleak izan arren, gehien bat belarjaleak da. Jaten duten %99-a banbu kanabera da. Batzuetan zomorroak, arrautzak, marraskariak eta orein kumeak jaten dituzte. Egunean 40kg banbu jaten dute eta hori jateko 14 ordu behar izaten dute. Egunaren denbora gehiena jaten ematen dute. Gatibutasunean euren janaria banbua, azukre kanabera, arroz ahia,azenarioa, sagarra eta patata da.
Leku bakoitzeko pandek itxura ezberdina daukate. Sichuaneko panda ezagunena da eta ile zuri eta beltza dauka. Qinling espeziea, ez hain ugaria, ile arrea du. Belarriak, muturra, begien inguruko ileak eta sorbaldan ile ilunenak daude eta, aurpegian, sabelan eta bizkarrean ile zuriak.
Euren zangoetan bost atzamar daukate eta seigarren bat erpuru moduan. Euren begiak oso txikiak dira. Beste hartzen begi niniak borobilak dira baina pandenak berriz katuenak bezalakoak dira.
Ming Ming munduko hartz panda zaharrena Txinako zoologiko batean hil da 34 urterekin. Normalean hartz pandak 20 urterekin hiltzen dira baina panda hau gehiago iraundu du. Beterinarioak esan zuten animaliaren zanak txarto zeudela eta hilko zela. Azkenean Ming Ming hil zen eta jendea oso triste jarri zen.
Txinako zoo batean hartz panda bat indioilar bat jan du.Dirudi hartz pandaren "etxean" indioilar bat sartu zela. Zooan lan egiten zuen jendea ez zuen sinesten gertatu zena. Zooko zaindaria berriz, esan zuen berari ez zitzaiola oso arraroa iruditzen hartz pandak omnivoroak direlako. Hemen hartz panda indioilarra nola jaten duen bideoa uzten dizuegu:
TxinakoXinhuaagentziaofizialak esan du hartz pandeentzako ospitale bat egingo duela. Zentroak51hektareakoeremu batizango du, eta210milioiYuan(32,3milioi dolar) ordaindu beharko dute.
Hua Zui Ba izeneko panda hartzak bi kume erditu zituen atzo. 28 urtetan Espainian jaio diren lehenengo pandak izan dira. 150 gramo inguru pisatu du bakoitzak, eta oraindik ez dakite arra ala emea diren.Panda hartz emea artifizialki intseminatu zuten pasa den apirilaren 25ean, Bing Xing izeneko panda hartz arraren haziarekin.
Kumeak, jaiotzen direnean itsuak izaten dira, eta beren azaleko kolorea arrosa izaten da, hilabete beranduago espezie honen bereizgarri den txuri-beltz kolorea hartzen duten arte.
Orain arte, Chulin panda hartza zen Espainian jaiotako bakarra, 1982an. Eta 1996an hil zenetik, 11 urte igaro ziren espezie hau Madrilgo Zoologikoan berriro ere ikusi ahal izan zen arte. 2007an iritsi ziren Txinatik, Bing Xing (Izotzezko izarra) arra eta Hua Zui Ba (Aho koloreztatua) emea, eta ordutik, parkeko albaitari eta zaintzaileen lehentasuna hauen ugalketa izan da. Azkenean, urte honetan, lortu dute helburua. Bideoan erditzea ikus dezakegu:
Ohikoena kume bakarra erditzea izaten da, baina gero eta ohikoagoa da bi izatea, intseminazio artifizialaren ondorioz. Bikiak izaten dituenean, amak ahulena baztertu eta hiltzen uzten du, bestearen biziraupena ziurtatzeko. Arrazoi honegatik, parkeko albaitari eta zaintzaileek kumeak etengabe txandakatuko dituzte, hartz amak biak elikatu ditzan konturatu gabe.
Panda hartzen ernalketa oso zaila izaten da, gatibutasunean bizi diren %10ak besterik ez du lortzen era naturalean. 2.000 panda hartz baino gutxiago geratzen dira mundu guztian: 1.600 aske Txinako eskualde menditsuetan, eta 300 baino zertxobait gehiago gatibutasunean bizi dira munduko beste lekuetan. Europako hiru zoologikotan soilik aurki dezakegu espezie hau: Berlinen, Austrian eta Madrilen.
Duela hilabete batzuk, 2010ean zaindu beharreko espezieen zerrenda osatu genuen, eta horietako bat Panda handia zen, gogoratu ezazu artikulua.
Panda hartza hemeak ugaltzen asten dira 3-4 urtekin eta ugaltzeko epea Apiriletik-Maiatzara irauten du, denbora honetan panda hemeak eta panda harrek zuhaitzetan eta harrietan marka usaintsu batzuk uzten dituzte.Batzuetan panda harrek, panda heme berdin batengatik borrokatzen dira. Panda hartz hemeak 2 edo 3 urtez behin erditzen dute.Jaiotzen den panda kumea hamster baten tamaina du eta 75-175g inguru pisatzen du.Pandek 1edo 2 kume izaten dituzte.Panda hartzek bi kume izaten dituztenean batzuetan bat bakarrik bizitzen jarraitzen du, panda kumeak beroa behar dutelako eta asko zaindu behar zaielako. Panda kumeak 18 hilabeteekin independizatzen dira.
Panda handia (Ailuropoda melanoleuca) ugaztuna den eta hartzaren familikoa den animalia da. Bere jatorria Txina erdialdean duena. Espeziea deskribatu zuen aurreneko zientifiko europearra Armand David ezpeletarra izan zen.
Hartz panda betiko desagertu ahal da. Aspaldiko urteetan gainbehera erori da bere populazioa eta bere desagerpena etorkizun oso hurbilean gerta daitekeela argi dago. Orain, bost lurralde desberdinetako ikerlariek osatutako ikerlari talde batek panda handiaren genomaren sekuentziazioari ekingo dio.Habitat galera, ehiza eta gaixotasunek espeziearen populazioa izugarri murriztu dute, minimo kritikoetan utziaz. Espeziearen errekuperaziorako egindako saiakera askok porrot egin du, hartzek erakutsitako ugaltzeko interes eskasagatik besteak beste. Pandaren genomak 3 milioi base pare ditu eta ikerlariek giza genomak adina gene izan ditzakeenaren susmoa dute. Ikerketa Pekingo Genomika Institutuak zuzenduko du eta sei hilabeteren buruan amaituta egotea espero da. Panda hartza oso espezie kutuna da mundu osoan, sakratua zenbait kulturatan.
Pandak normalean animali bakartiak dira. Euren jarduerarik garrantzitsuena eguzkitan jartzea da. Beste denbora gehiena lotan ematen dute. Euren lurraldea markatzeko uzki guruinak, gernua eta atzaparrekin utzitako aztarnekin. Tropikoetako animalia denez hibernatzeko ohitura galdu du.
- ¡Oh, no te asustes! Yo sólo venía a buscar bambú - dijo el león.
